[ Pobierz całość w formacie PDF ]

h (Do Efezów, VI 12).
280
J a k o c e l... i już niema gdzie? zmodlić się w sobie,
A j a k o c e l nie będąc dosyć poważone,
Bliskie jest stradać cechę jedną... (cechę onę,
O której w umiejętnym świecie ani mowa).
Powiedzieć chcę: że bliskie stradać Z
w i ę t o ś ć-s ł o w a!
 Z
w i ę t o ś ć-s ł o w a?!  zapyta Akademii członek,
D z i e n n i k a r z, o p o w i e Å› c i a r z l u b n a d z o r c a c z c i o n e k,
Słowem, cała Minerwa... o tym przymiotniku
Słowa nie wyczytawszy w spółczesnym dzienniku!
A u t o r s t w a-p o j Ä™ c i e i W u l g a r y z a c j i,
Bez różnicy zmieszane, to  wagon na stacji,
Karmny w o d Ä… i o g n i e m, co wzajemnie pryszczÄ…:
Zżyma się, aż z
renice mu czerwono błyszczą.
 Gdzież nie pójdzie??!  tłum woła...
Ani na cal daléj,
Tylko pokąd mu drogę ręką wyrównali!
Poniekąd złudna szybkość w tym upowszechnieniu,
Która O g ó ł u nie zna: gdy M n i e j s z o ś ć jest w cieniu.
I choć się większość Boskim uświęca tytułem:
 Vox Dei ... ona  w i ę k s z ą-c z ę ś c i ą, nie Ogółem!
Gdyby zaś onym była, to w swojej całości,
Pytam się, co? zastrzegła dla g ł o s u m n i e j s z o ś c i,
Który nie ustał nigdy, ni kiedy ustanie 
Z niego to bowiem, z n i e g o j e s t p o c z Ä… t k o w a n i e!
I dnia, którego M n i e j s z o ś ć straciłaby mowę,
Dosnułby się kłąb dziejów, lub skłamał osnowę:
Nie z większości-bo p r o m i e ń-i n i c j a t y w świta,
Ani z wielmożnej dłoni, lecz z tej, co przebita!
Z trzech przeto stron dziÅ› cierpi SÅ‚owo  i trojako:
Jako ś w i ę t o ś ć  jak m n i e j s z o ś ć  i nareszcie jako
Ogół  który ogółem nie jest, lecz odłamem;
Tak dzisiaj słowo cierpi ujarzmione kłamem!
Dopiero ze swej strony rządowe rękojmie,
Karcą pierw te zdrożności, nim ogół je pojmie,
Stanowiąc p r a w a  t ł o c z n i, co wchodzą w działanie
Względem płodu, którego tak wątpliwym drganie.
Oto jest bez-przysadnie skreślon obraz rzeczy,
Niech go pełniej wypowie, kto słusznie zaprzeczy.
*
Najmniej! wszelako rzÄ…dy, lub w ostatku, ganiÄ™:
Wierząc ś w i ę t o ś c i - s ł o w a, nie liczyłem na nie,
Lecz chcę, by obywatel czuł u swojej wargi
Coś nad rządów rękojmie lub niewczesne skargi.
281
Chcę: by pióra dotknięcie, żeby ust otwarcie,
Nie na wiotkiej się p r a w a osadzały karcie,
Lecz same niosły z sobą umocnienie swoje,
Od pierwszego w świat kroku, jak Minerwa zbroję.
Widzę  że, skoro Wolność-słowa jest w ucisku,
To, co jej wzięto, Cynizm daje pośmiewisku
I I r o n i a to bierze w opiekÄ™ macoszÄ…,
Mówiąc:  N i e z n i e ś l i p r a w d y, n i e c h p o ś w i s t j e j z n o s z ą .
Zaś Cynizm ma poważną przeszłość i ma szkołę,
Starą  jak to, że dziecię w świat przychodzi gołe,
Ani zapomnieć słuszna, iż wykwintne owe
Myślenia, co korony nosiły laurowe
I stopę miały złotym promienną koturnem,
Musiały się gdzieś spotkać z czemś prostszem, mniej górnem,
I że C y n i z m... w ateńskiej wiedzy panteonie,
Był H e r k u l e m!...
Ci błądzą, co mają I r o n i ę
Za zło ludzkiego-serca  ta l e w i c a-m a r z e ń
Niekoniecznie stÄ…d idzie... Jest I r o n i a-z d a r z e Å„
I jest I r o n i a-c z a s ó w  obie się nie rodzą
Z woli serca jednego, ani w jedne godzÄ….
Prawda, że rząd nie może być palcem wytykan,
%7łe nie znosi działanie ustawicznych szykan,
I że tworzeniu wstrętną jest języka żywość;
Lecz  cóż lepsze?... czy głucha, niema podejrzliwość,
Zimna jak pian powierzchnia, nim bałwany wstaną:
Podejrzliwość czymże jest?  m i l c z ą c ą s z y k a n ą!
Nie! znam ja coś gorszego nad uśmiechy krzywe,
Nad C y n i z m, nad I r o n i Ä™...
...znam  S e r i o-f a Å‚ s z y w e!
I gdy byłem w N e p t u n o, gdzie łaz
nie Nerona
Wypłukuje z wiszarów fala zapieniona,
BijÄ…c w takt nieustannie, i z wielkim spokojem
Obłamuje mozaiki, i ciska jak swojem
Różnobarwnymi głazy  i ciągle je ślini
Pianą  i zaokrągla, i równymi czyni...
I jak kulami rzuca... ten, tyle potężny,
%7ływioł, jak malec jaki lub kto niedołężny:
O! pomyślilem wtedy... że fałszywe-serio
Ruchem tych fal, że kolor morza  jest l i b e r i ą,
I że to społeczeństwo jakieś niewolnicze
Bawi się tu  więc czyni, co się jego tycze,
I odszedłem od brzegu morskiego...
...Nie chciałem
Ironii!... ale ona szła jak cień za ciałem,
I tarzała się w piasku, gdzie stąpiłem nogą,
Jak padalec  stała się obuwia ostrogą...
Choć ani mogłem myśleć o niej, ni myślałem
Tam, gdzie się stokroć łatwiej spotkać z Ideałem!
282
*
Inny?  przeklÄ…Å‚by morze ...
...jam wielbił te słowa
Psalmu:  N a Å› m i e j e s i Ä™ z n i c h k i e d y Å› S a m J e h o w a!
I poznałem, co to jest? Ironia-zrządzenia,
Które nie wyszło z serca ludzkiego, ni chcenia.
 I spomniałem to S e r i o-f a ł s z y w e  okrutne! 
Gdy ludzie, prawdę widząc, czczą kłamstwo wierutne,
Niewolnik! tych, którzy dzierżą, i zgnębionych,
Stworzyć nic nie śmiejący, pyły form stworzonych,
Służebni zawsze  zawsze żadni  czy ich słowo
Przeczy? lub twierdzi?  równie krągłe jednakowo,
Bo myśl ich jest tym piaskiem brzegu, który psuje
Formę swoją tym kształtem, jakim morze pluje,
Pieniąc się, i popycha stopą fali białą
Ten proch, jak księgę jaką pustą i zbutwiałą:
*
Pogardziłbym   i zmilkłbym  
  Czy? s e r i o takowe,
Gdy jak wąż najedzony oślini ci mowę,
A społeczeństwo jemu więcej niż przyklaśnie,
Bo przemilczy... lub w słońce poglądając zaśnie,
Jak Dulcynea silna, leniwa i czerstwa...
Lub o g ó ł w asocjację zmieni przeniewierstwa
I między wszystkich rozda po cząstce nałogu,
%7łeby się wydać pełnym społeczeństwem Bogu,
I okrągłym, i całym... czy? takowe s e r i o,
Które by niebo swoją okryło liberią [ Pobierz całość w formacie PDF ]