[ Pobierz całość w formacie PDF ]

razu demonstrował swoje umiejętności, pracując z kobietą, która znajdowała się w
katatonii od trzech czy czterech lat. Usiadł naprzeciw i patrząc na chorą ostrzegał
uczciwie:  Zamierzam cię zmusić do rozmowy . Pacjentka oczywiście nie
zareagowała. Ponieważ działo się to w szpitalu, miała na sobie koszulę. Farrelly
uniósł ją nieco i wyrwał kobiecie włos z lewej nogi w okolicach kostki. Nie wywołało
to żadnej reakcji. Uniósł więc koszulę jeszcze wyżej i wyrwał następny włos. Brak
reakcji. Podniósł więc jeszcze wyżej i znów zrobił to samo.  Precz z łapami! -
usłyszał po chwili. Większość ludzi uznałaby tego rodzaju działanie za
nieprofesjonalne. Lecz interesującą cechą takich pomysłów jest ich efektywność.
Frank mówi, że nie musiał sięgać powyżej kolana.
Prowadziłem kiedyś zajęcia w instytucie analitycznym w Teksasie. Zanim
zaczęliśmy, cytowano mi przez trzy godziny wyniki badań, które miały potwierdzać
tezę, że ludziom szalonym nie można pomóc. Na zakończenie powiedziałem:
 Zaczynam mieć obraz tego, co chcecie mi przekazać; osądz
cie, czy dobrze to
rozumiem. Czy nie wierzycie, że terapia, jaką uprawia się obecnie, może okazać się
efektywna?  Nie, próbujemy ci właśnie wytłumaczyć, że żadna forma terapii nigdy
nie będzie efektywna w pracy ze schizofrenikami .  Dobrze - odparłem -
rzeczywiście wybraliście odpowiedni zawód; wszyscy powinniśmy być psychiatrami i
wierzyć w to, że ludziom nie można pomóc . Powiedzieli wówczas:  No cóż,
porozmawiajmy w takim razie o ludziach, którzy żyją w psychotycznej rzeczywistości
i bla, bla, bla itd. Odpowiedziałem na to:  Dobrze, a jakiego rodzaju terapię
stosujecie w ich przypadku? Wtedy opowiedzieli mi o swoich badaniach oraz o
formach terapii, którą prowadzą. Nigdy nie zrobili niczego, co mogłoby wywołać
jakąkolwiek reakcję tych ludzi. Frank Farrelly leczył w szpitalu młodą kobietę, która
wierzyła, że jest kochanką Jezusa. Musicie przyznać, że to dość niezwykłe
przekonanie. Prawdopodobnie ludzie, którym powiedziałaby:  Jestem kochanką
Jezusa , odrzekliby:  Uhmm... Jasne, że nie jesteś. To tylko złudzenie, nieprawdaż?
Wielu pacjentów szpitali psychiatrycznych potrafi z niezwykłą wprawą zachowywać
się dziwacznie i prowokować rozmaite reakcje u innych osób. Frank uczył w tym
czasie młodego pracownika socjalnego, jak postępować konsekwentnie z chorymi i
posłał go po ową pacjentkę. Gdy weszła, odparł:  No cóż, jest kochanką Jezusa , na
co młody człowiek obejrzał się i powiedział niechętnie:  Wiesz, on mówi o tobie . W
trzy kwadranse póz
niej kobieta stwierdziła:  Nie chcę więcej słyszeć o Jezusie!
John Rosen, człowiek, o którym wielu z was musiało już kiedyś słyszeć, potrafi
konsekwentnie wykonywać dwie rzeczy; opanował je do perfekcji i uzyskuje dobre
rezultaty. Jedną z nich - opisaną przez Schef-flina - jest to, że potrafi tak dobrze
przyswoić sobie rzeczywistość schizofreników, iż ją burzy. Dokonuje zatem takiego
samego zabiegu, jakiego nauczył się pracownik socjalny Franka.
Psychiatrzy w Teksasie nigdy przedtem niczego takiego nie próbowali. Krzywili
się, kiedy im sugerował takie metody, ponieważ wydawały im się niezgodne z
zawodową etyką. Wykształcono ich w duchu systemu, który nakazywał:  Ograniczaj
swoje zachowanie. Nie wchodz
nigdy w świat pacjenta; nalegaj, by on przyszedł do
ciebie . Komuś, kto jest szalony, o wiele trudniej wejść w profesjonalny model świata
niż specjaliście z dziedziny komunikacji przeniknąć do rzeczywistości chorego. W
każdym razie znacznie mniejsze jest prawdopodobieństwo, że coś takiego się
wydarzy.
Mężczyzna:
- Usiłujecie wszystkich wtłoczyć w stereotypy!
- Winne są słowa, lecz właśnie temu one służą. Dzięki nim możemy uogólniać
nasze doświadczenia. Jednakże nie powinniście się obrażać, jeśli bezpośrednio was
nie dotyczÄ….
Problemem, który sprawia wiele trudności specjalistom porozumiewania się, jest
wzorzec lingwistyczny, tzw.  operator modalny . Załóżmy, że klient mówi:  Nie
mogę dzisiaj znowu o tym mówić. W tej grupie to niemożliwe. Myślę, że nikt spośród
was nie jest w stanie tego zrozumieć, ty też nie . Jeśli będziesz reagować na treść -
ugrzęz
niesz. Prawdopodobnie spytasz:  Co się stało?
Wzorzec jest taki, że klient mówi:  Nie mogę X lub  Nie mógłbym X . Gdy ktoś
wchodzi i mówi:  Nie mógłbym się rozgniewać , to - jeśli zajmujesz się terapią
Gestalt - zapewne zwrócisz siÄ™ do niego:  Powiedz »Nie chcÄ™« . Fritz Perls byÅ‚
Niemcem i być może  chcieć i  móc mają inny odcień znaczeniowy w języku
niemieckim. Lecz w angielskim zwroty ,/ won't , ,/ shouldn't oznaczajÄ… to samo.
Niezależnie od tego, czy powiesz ,/ shouldn't , czy ,J won't , nadal nie będzie to
oznaczało J havcn't (nie mogę). Powróćmy jednak do klienta, który mówi:  Nie chcę
się rozgniewać .
Jeśli wówczas spytasz:  Dlaczego? , w odpowiedzi uzyskasz uzasadnienie i w
rezultacie jeszcze bardziej ugrzęz
niesz. Gdybyś natomiast postawił inne pytanie, na
przykład:  Co by się stało, gdybyś to zrobił? lub  Co cię powstrzymuje? , mogłoby z
tego wyniknąć coś
pożytecznego.
Pisaliśmy o tym wszystkim w The Structure of Magie (Struktura Magii) rok temu i
pytaliśmy wielu ludzi:  Czy czytałeś Magie?  Tak, z wielką uwagą - odpowiadali.
Następnie pytaliśmy:  Czy dzięki tej książce czegoś się nauczyłeś? Czy przeczytałeś
może rozdział czwarty? Jest to najbardziej znacząca część książki. Oni mówili:
 Och, tak. Znam to wszystko .  W takim razie - proponowałem wówczas - może
zagram rolę twojego klienta, a ty będziesz mi zadawał pytania. Załóżmy, że mówię:
»Nie mogÄ™ siÄ™ rozgniewać« . Odpowiadali na to:  Jak ci siÄ™ zdaje, na czym polega
problem? , zamiast:  Co ci przeszkadza? lub  Co stałoby się, gdybyś to zrobił? [ Pobierz całość w formacie PDF ]