[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Na tczewskim przykładzie wypracowywano póz
niej wielkomorskie polskie aspiracje. Przy
pomocy wielkich lejów, którymi po 1926 roku sypano węgiel ze śląskich kopalń do luków
statków z całej Europy.
I Jan Kujawski był przy tym, na sobie doznał niejako tego wzrastania. Przez długie
miesiące ładowania węgla na taczki, sypania na wagony, kipowania na barki.  Musiałem
kombinować  przyzna po latach  bo byłem za młody. Na brata papierach robiłem i tak o rok
zrobiłem się starszym .
Jan Kujawski dorósł po latach do stałej posady w gdyńskiej brygadzie firmy ,,Robur u
brygadzisty o nazwisku Wróblewski.  Dyrektor pana zmierzył wzrokiem od góry do dołu.
Czy pan dasz rady, spytał tylko .
I znów, jak w Tczewie, zwalało się węgiel łopatą na taśmę, skąd szedł węgiel wprost do
20-tonowych wagonów. Robota akordowa była. Jeszcze raz tyle zarobiło się co na fabryce. A
przecie i jego, robotnego jak mało w końcu zredukowali. Do  Arkony poszedł układać
drzewo na sztaple. Potem w  Warcie przy węglu robił, w  Hartwigu , u Dergińskiego, u
Fetera w firmie owocowo-pomarańczowej, więc przy drobnicy.
Po sztrejku  pamięta  Antoniego Bigusa, tego komunistę, wziął na mieszkanie.  Tak
wszystko zorganizowałem, żeby mógł robotę swoją robić . Piecyk kaflowy stał, taka
westfalka, plata do pieczenia, łóżko i stół. Codziennie rano do portu się szło, pracy nie dali, to
z wieczora szło się drugi raz.  Najgorsze to były te włoskie statki, brudne takie. Z
winiaki na
pokładzie chowali. A najlepsze to szwedzkie i duńskie. Amerykanie przywozili szmaty do
przeróbki, Szwecja rudę, Anglia brała dużo czerwonego cukru . 104-kilogramowe worki na
plecach niósł. Z tego gorąca cukier kamieniał, a znowu na szyi roztapiał się. Czerwone plecy
były od tego całe porysowane do żywego mięsa. ,,I to jak zegarek pan musiał iść, całe 8
godzin, o 11,00 kawę dali, mógł pan wypić, łazienek żadnych nie było. Po pracy prosto na
rower i na skróty (milicja kolejowa mogła pana schwycić) jechało się do domu na
Grabówek .
* * *
Na przykład Józef Stopa...
Bez pełnych osiemnastu lał do Gdyni w 1929 roku przyjechał. Ze wsi Karsin ( Tam gdzie
Kaszëb kuÅ„c ) w Chojnickim powiecie. Do roboty przy wykopie torów kolejowych na terenie
39
starej gdyńskiej łuszczarni ryżu za 89 zł w dwa tygodnie. Od lutego 1930 r. już bez stałej
pracy, krąży około portu. Przynależy do Związku Transportowców. W zarządzie spotyka
Kaszubów jak on  Antoniego Bigusa, braci Leona i Franciszka Klamanów. I Urbana
Zielonkę, Leona Kuleszę, Leona Fandrejewskiego, w większości członków KPP.
Mieszkał wtedy na ul. Z
w. Piotra. Pamięta codzienne pilnowanie szychty i jak  formani
wypatrywali kogo by tu wybrać do roboty z tej szturmującej grupy ludzi.
Do kategorii  A liczono sztauerów, statkowych układaczy towarów, do  B  speców od
trymerki węglowej. Jego liczono właśnie do kat. ,,B . Rezerwa portowa, z początku bez kart
portowych, uważana była za kat. ,,C , ci co w magazynach robili przy drobnicy za kat.  D .
 Jak z ładowni! statku wyszło się, otrzepało z pyłu to i tak poznać było trudno kto zacz.
Robotnik stały to i szafeczkę swoją miał, i do łaz
ni go wpuszczali. Takim jak ja, co dzisiaj w
 Elimorze , jutro w  Progressie , pojutrze w  Skarbopolu albo i w firmie  Polskarob , nikt
się nie zajmował.
A w czasie wolnym odwiedzało się krajanów z Karsina. Franka %7łalikowskiego,
Zabrockiego, Narlocha. Zabrocki to w porcie był według robotniczej terminologii  ficy , o
stopień niżej od  formana . Przed wojskiem na roboty do Niemiec jez
dził, to język ten znał, i
dlatego  ficym został.
* * *
Na przykład Antoni Bigus...
Szkołą politycznego myślenia była dla niego, chłopaka spod wsi Klukowa Huta za
Kartuzami, praca na majÄ…tku pod A
apalicami, na takiej państwowej domenie co poszła w
dzierżawę pewnemu legioniście z Kongresówki. Ten ziemię wyeksploatował i zaraz potem
porzucił. To tam z braćmi Janem i Józefem Milewczykami i pięciu innymi zaczęli strajk.
Strajk się załamał. Policja z %7łukowa przyjechała. Jeden taki z fuzją na nich, strzelać chciał, to [ Pobierz całość w formacie PDF ]