[ Pobierz całość w formacie PDF ]

dzenie, czy też czynności majstrowania pokrętłami w obszarach mózgu odpowiadają-
cych za ruch.
W życiu codziennym
Ze względu na związek między dz
więkiem a słowem, oparty na składających się na nie-
go fonemach i odczuciach, jakie wzbudza (które stanowią pewnego rodzaju wspólne su-
biektywne doświadczenie odbiorców), symbolika dz
więków jest jedną z technik wyko-
rzystywanych w wymyślaniu nazw produktów (brandingu  budowaniu świadomości
marki). Specjaliści od nazw produktów biorą pod uwagę aspekt  malumowości lub
 taketyczności znaczenia słowa, a nie tylko jego znaczenie słownikowe, i wymyślają na
żądanie nazwy dla produktów i firm, oczywiście za odpowiednim wynagrodzeniem.
Jednym z czynników, który miał wpływ na nazwanie bezprzewodowych urządzeń
do obsługi poczty elektronicznej wyrazem BlackBerry, był fakt, że zaczyna się on od
dz
więku b-. A ten podobno kojarzy się z niezawodnością22.
Zobacz również
" Specjaliści od wymyślania odpowiednich nazw mieli szczególne wzięcie podczas
boomu informatycznego w latach 90. ubiegłego wieku. Alex Frenkel napisał o tym
artykuł pt.  Name-o-rama , który ukazał się w czerwcowym wydaniu magazynu
Wired z 1997 r. (http://www.wired.com/wired/archive/5.06/es_namemachine.html).
21
Zjawisko to zwane jest symbolizmem fonetycznym. Niektórzy ludzie postrzegają kolory
podczas czytania słów lub liczb, co nazywamy synestezją. Ramachandran i Hubbard uważają,
że to właśnie synestezja mogła zapoczątkować powstanie języka. Zobacz: V.S. Ramachandran,
E.M. Hubbard,  Synaesthesia  a window into perception, thought and language , Journal
of Consciousness Studies, 8(12), 2001, s. 3  34. Artykuł ten jest również dostępny w Internecie
na stronie: http://psy.ucsd.edu/chip/pdf/Synaesthesia%20-%20JCS.pdf.
22
Sharon Begley,  Blackberry and Sound Symbolism . Przedruk tego artykułu z Wall Street Journal
z 26 sierpnia 2002 r. znajduje siÄ™ na stronie internetowej: http://www.stanford.edu/class/linguist34/
Unit_08/blackberry.htm.
SÅ‚yszenie i mowa | 189
SPOSÓB
Jak podczas czytania nie tracić danych przez zapchany bufor pamięci
51.
Polskojęzyczne z
ródła
" J.A. Fodor, Eksperci od wiązów. Język myśleński i jego semantyka, 2001. Na temat pewnej
koncepcji protojęzyka  pierwotnego języka myśli.
" V.R. Ramachandran, E.M. Hubbard,  Brzmienie barw, smak kształtów , Z
wiat Nauki,
numer specjalny, 1(4), 2004, s. 70-79. Synestezja, to tak samo fascynujÄ…cy,
co i niezgłębiony temat.
SPOSÓB
Jak podczas czytania nie tracić danych
51.
przez zapchany bufor pamięci
Zrozumienie zdania utrudnia nie jego długość, lecz oczekiwanie, aż dana fraza zostanie zakończona.
Gdy czytamy jakieś zdanie, rozumiemy je nie słowo po słowie, ale fraza za frazą. Frazy,
to grupy wyrazów, które wiążą się ze sobą zgodnie z regułami gramatycznymi. Fraza
nominalna zawiera rzeczowniki i przymiotniki, natomiast fraza werbalna, na przykład
czasownik i rzeczownik. Frazy, to podstawowe elementy języka, a my w naturalny spo-
sób dzielimy zdania na frazy, tak jak widziane obrazy dzielimy na obiekty.
Oznacza to, że nie musimy rozpatrywać odrębnie każdego słowa, które słyszymy. Trak-
tujemy sÅ‚owa jako części fraz i dysponujemy pewnym buforem ¯# bardzo krótkÄ… pamiÄ™-
cią, która magazynuje docierające słowa, aż do momentu, w którym mogą być przypisane
do danej frazy. Zdania stają się trudne nie dlatego, że są długie, ale dlatego, że przekra-
czają możliwości bufora potrzebne do dokonania ich analizy składniowej, a to zależy od
długości pojedynczych fraz.
W praktyce
Przeczytajmy poniższe zdanie:
" Gdy Tomek jadł jabłko było w koszyku.
Czy musiałeś przeczytać to zdanie kilka razy, żeby je zrozumieć? Zdanie to jest grama-
tycznie poprawne, ale celowo pominięto w nim przecinek, by podkreślić trudności w jego
rozumieniu.
Gdy czytamy zdanie o Tomku, dodajemy wyrazy do wewnętrznego bufora, aby stwo-
rzyć z nich frazę. Kiedy czytamy je po raz pierwszy, wydaje nam się, że cała pierwsza
połowa zdania okaże się pierwszą frazą ( Gdy Tomek jadł jabłko )  ale zostajemy
sprowadzeni na manowce. Zdanie jest skonstruowane tak, by nas zmylić. Po pierwszej
frazie dodajemy w głowie przecinek, po czym czytamy drugą część zdania i przekonu-
jemy się, że nie ma ono sensu. Musimy więc zastanowić się, gdzie przypada granica
między frazami (aha, przecinek jest po  jadł , a nie po  jabłko !), i jeszcze raz przeczytać
to zdanie, by dokonać ponownej analizy składniowej. %7łeby podzielić zdanie na inne frazy,
musimy przeczytać je jeszcze raz; nie potrafimy bowiem  żonglować słowami w głowie.
190 | SÅ‚yszenie i mowa
SPOSÓB
Jak podczas czytania nie tracić danych przez zapchany bufor pamięci
51.
Przeczytajmy teraz trzy zdania, które mają takie samo znaczenie, ale różnią się stopniem
skomplikowania:
" Kot złapał pająka który złapał muchę którą połknęła starsza pani.
" Mucha połknięta przez starszą panią została złapana przez pająka którego
złapał kot.
" Mucha pająka kot złapana złapał została połknięta przez starszą panią.
Pierwsze dwa zdania są dość trudne, ale można je zrozumieć. Natomiast ostatnie zdanie
powstało przez poprzestawianie wyrazów i nie ma dla nas żadnego sensu. (Przy założe-
niu, że połykanie kotów przez starszą panią ma sens, co jest kompletnym absurdem, ale
okazuje się, że ta pani połknęła również kozę, nie wspominając o koniu, więc pozostawmy
sprawÄ™ kota bez komentarza23).
Jak to działa
Charakterystyczną cechą języków, jakimi się posługujemy, jest możliwość przestawiania
ich elementów. Oznacza to, że zdanie nie powstaje tak, jak szalik na drutach, w przy-
padku którego dodanie dodatkowego szczegółu oznacza dodanie go na samym końcu.
Zdania przypominają raczej klocki lego. Frazy można dzielić i łączyć z innymi zdaniami
albo dodawać w środku kolejne elementy.
Spójrzmy na te mało fantazyjne przykłady:
" To zdanie jest przykładem.
" To nudne zdanie jest prostym przykładem.
" To długie, nudne zdanie jest prostym przykładem struktury zdania.
Aby zrozumieć zdanie, dzielimy je na frazy. Jednym z rodzajów fraz jest fraza nomi-
nalna, zawierająca podmiot z danego zdania. W zdaniu:  To zdanie jest przykładem
fraza nominalna brzmi:  to zdanie . W drugim zdaniu fraza nominalna brzmi:  to nud-
ne zdanie .
Gdy fraza nominalna jest już złożona, może zostać zaprezentowana i zrozumiana przez
resztę mózgu. Jednak w trakcie czytania zdania wyrazy pozostają w roboczej pamięci
werbalnej  czyli w pewnego rodzaju krótkotrwałym buforze  zanim dana fraza nie
zostanie zakończona.
23
Odniesienie do tekstu popularnej angielskiej dziecięcej piosenki  I know an old lady who swallowed
a fly opowiadającej o starszej pani, która połyka kolejno różne zwierzęta, by złapały połkniętą [ Pobierz całość w formacie PDF ]