[ Pobierz całość w formacie PDF ]

zwolenników Mariusza ? Pierwsze starcie pomiędzy armiami nastąpiło pod
Kapuą nad rzeką Wolturnus. Sulla szybko rozbił wojsko Norbanusa, szyb-
60
Kwintus Sertoriusz, wówczas były kwestor. Zob. II 10.
61
Marek Antoniusz, znakomity mówca i prawnik, konsul z 99 r., dzia-
dek triumwira.
62
G a j u s z a Juliusza, edyla kurulnego z r. 90, i Lucjusza Juliu-
sza, konsula z r. 90.
63
Gajusz Flawiusz Fimbria, zwolennik Mariusza, skierowany jako
legat na wojnę z Mitrydatesem podniósł bunt i prowadził działania na własną rękę.
Kiedy wojsko odmówiło walki z Sulla, popełnił samobójstwo.
64
Publiusz Licyniusz Krassus, konsul z r. 97, i jeden z jego synów.
Starszy syn, Marek, był póz
niejszym triumwirem. Według Liwiusza (per. LXXX)
syn Krassusa został zabity przez ścigających go jez
dz
ców, a ojciec popełnił samo-
bójstwo.
65
Marek Bebiusz i Gajusz Numitoriusz nie są bliżej znani.
66
Kwintus Lutacjusz Katulus, konsul z r. 102, zwycięzca spod Wer-
celle w r. 101.
67
Lucjusz Korneliusz Merula wybrany został konsulem w r. 87
w miejsce zdegradowanego Cynny.
68
Anchariusz bliżej nie znany.
69
l 13 stycznia 86 roku. Mariusz zmarł 17 stycznia.
70
Lucjusz Scypion i Gajusz Norbanus, konsulowie r. 83.
ko również rozbroił całą armię Scypiona, łudząc ją nadzieją zawarcia
pokoju. Wtedy konsulowie, młody Mariusz i Karbon71, jakby zwątpiw-
szy w zwycięstwo, aby nie zginąć bez pomsty, już naprzód złożyli sobie
72
w ofierze krew senatorów . Otoczywszy kurię wyprowadzili ich z sena-
tu, tak jak wyprowadza się z więzienia tych, co idą na śmierć. Ile tru-
pów na Forum, w Cyrku i w otwartych na oścież świątyniach ! Albowiem
73
najwyższy kapłan Mucjusz Scewola objąwszy rękoma ołtarz Westy zna-
lazł swój grób niemal w samym świętym ogniu. Lamponiusz i Telezy-
nus74, wodzowie samniccy, niszczyli Kampanię i Etrurię okrutniej niż
Pyrrus czy Hannibal i pod pozorem rozgrywek partyjnych zaspokajali
75 76
własną żądzę zemsty. Pod Sakriportus i przy bramie Kollińskiej po-
niosły całkowitą klęskę wszystkie siły wrogów; tam doznał porażki Ma-
riusz, tu  Telezynus. Lecz koniec wojny nie położył kresu rzeziom. Wy-
ciągnięto bowiem miecze również w czasie pokoju i skierowano je na
tych, którzy się dobrowolnie poddali. Sprawą mniejszej wagi jest to, że
Sulla zabił pod Sakriportus i przy bramie Kollińskiej ponad siedemdzie-
siąt tysięcy; była przecież wojna. Nakazał jednak zgładzić w  villa pu-
77
blica" cztery tysiące bezbronnych obywateli, którzy się poddali , Czyż
ta liczba zamordowanych w czasie pokoju nie znaczy więcej niż tamta ?
Któż zliczyłby tych, których w różnych częściach miasta każdy zabijał,
78
jak chciał ? Wreszcie na skutek ostrzeżenia Fufidiusza , że niektórzy po-
winni zostać przy życiu, aby było kim rządzić, stanęła na widoku pu-
blicznym owa wielka tablica79, a na niej nazwiska dwóch tysięcy wybra-
nych spośród samej elity stanu rycerskiego i senatorskiego, którzy mieli
ponieść śmierć; było to rozporządzenie nowego rodzaju. Przykro mi także
mówić o pastwieniu się nad zwłokami Karbona i Soranusa80, o Pleto-
71
Gneusz Papiriusz Karbon, konsul z 85 r., po śmierci Cynny w r. 78
stał się przywódcą obozu antysullańskiego.
72
W r. 82.
73
Kwintus Mucjusz Scewola, konsul z r. 95, ceniony prawnik i mówca.
74
Marek Lamponiusz i Publiusz Telezynus byli wodzami Ita-
lików w czasie wojny ze sprzymierzeńcami, których zarówno marianie, jak i sullań-
czycy chcieli wyzyskać w rozgrywkach politycznych.
75
Wiosna 82 r., niedaleko Preneste.
76
W listopadzie 82 r.
77
Według Plutarcha (Sulla 30) zginęło wtedy 6 tys.; masakrę zarządził Sulla
nazajutrz po zwycięstwie przy bramie Kollińskiej.  Villa publica  budynek
na Polu Marsowym, w którym przebywali urzędnicy w czasie przeprowadzania cen-
zusu i poborów wojskowych.
78
Fufidiusz, jeden z towarzyszy Sulli, w r. 80 był propretorem w Hiszpanii
i poniósł klęskę z rąk Sertoriusza.
79
Tzw. tablica proskrypcyjna.  Początek 81 roku.
80
Soranus bliżej nie znany pretor.
riuszach i Wenulejuszach81, o Bebiuszu82, którego bez użycia miecza
zwyczajem dzikich bestii porozrywano na sztuki, o Mariuszu83, bracie
samego wodza, któremu przy grobie Katulusa wyłupiono oczy, połamano
ręce i nogi i pozostawiono tylko tyle życia, aby stopniowo umierały po-
szczególne części jego ciała. Można było przeboleć karę wymierzoną jed-
nostkom, lecz oto wystawione zostały na licytacji znakomite miasta ital-
84
skie: Spoletium, Interamnium, Preneste, Florencja, Sulmony zaś, staro-
żytnego miasta, związanego z nami przymierzem i przyjaz
nią Sulla nie
oblegał i nie zdobywał zgodnie z prawem wojennym, lecz  o zgrozo ! 
miasto skazane na zagładę polecił zniszczyć w taki sposób, w jaki we-
dług rozporządzenia prowadzi się skazańców na śmierć.
WOJNA Z SERTORIUSZEM
10. Czy wojna z Sertoriuszem85 była czymś innym niż dziedzictwem
sullańskich proskrypcji ? Czy mam ja nazwać wojną z wrogiem zew-
nętrznym, czy wojną domową ?  Nie wiem, gdyż Luzytanowie i Celty-
berowie walczyli pod wodzą Rzymianina. Banita, szukający w ucieczce
ratunku przed ową fatalną listą proskrypcyjną, człowiek wprawdzie nad-
zwyczaj dzielny, lecz nieszczęśliwy, poruszył swoją niedolą niebo i zie-
mię. Kiedy już próbował szczęścia w Afryce i na Wyspach Balearskich,
86
powziął plan dotarcia aż na Ocean i Wyspy Szczęśliwe , a w końcu uz-
broił Hiszpanię. Mąż łatwo dojdzie do porozumienia z mężami. Nigdy ani
przedtem, ani potem nie ujawniło się bardziej męstwo hiszpańskiego żoł-
nierza jak pod rzymskim dowództwem. Nie zadowolił się on jednak Hisz-
panią, lecz skierował swą uwagę również na Mitrydatesa i ludy pontyj-
skie, a także króla wspomógł flotą. Lecz na czym poprzestałby tak wielki
wróg, któremu nie mogła sprostać potęga rzeczypospolitej rzymskiej kie-
rowana tylko przez jednego wodza ? Przydano więc Metellusowi Gneusza
Pompejusza87. Dopiero obaj rozbili wojsko bohatera ścigając go niemal [ Pobierz całość w formacie PDF ]