[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Z
rodkowej. Choć jak dotąd odrestaurowano zaledwie pół tuzina obłożonych
otoczakami kopców i piramid, jest jasne, że wchodziły kiedyś w skład rozbudowanego,
dobrze zaplanowanego kompleksu znacznej wielkości. Na ile ów kompleks był ważny,
dopiero badamy.
Archeolodzy ostrożnie datują Izapa na okres póz
ny formatywny (odpowiadający z
grubsza okresowi 600-100 p.n.e.), głównie na podstawie dowodów stylistycznych.
Mamy jednak powód sądzić, że Izapa jest o wiele starsze, niż wskazywałyby tego
rodzaju dowody. Bernal zgadza się, że Izapa może być rówieśnikiem najstarszych
znanych olmeckich miast w San Lorenzo i La Venta. Wykazano na przykład, że osiadły,
wiejski tryb życia istniał w rejonie Izapa być może już w 1500 roku p.n.e., sądząc po
wynikach datowania węglem radioaktywnym znalezisk z Ocós, na wybrzeżu
Gwatemali, zaledwie 45 kilometrów dalej. Dodatkowe dowody, choć poszlakowe,
pojawiły się ostatnio jako wynik zidentyfikowania przez autora właśnie Izapa jako
miejsca narodzin mezoamerykańskich systemów kalendarzowych i wiedzy o
magnetyzmie wśród prekolumbijskich kultur tego regionu. (...) Mimo to, jeśli hipotezy
autora są słuszne, da się ustalić dwa astronomiczne stałe punkty, w odniesieniu do
których można sprawdzić jedyną dokładną datę, którą zostawili nam majańscy
chronologowie - oraz, przypuszczalnie, Olmekowie przed nimi. To data uznana za
początek systemu Długiej Rachuby, wyznaczona na 13 sierpnia 3113 roku p.n.e. przez
korelację Goodmana-Martineza-Thompsona. W innym miejscu (w prasie) autor
wyjaśnią jak ustalił, że system Długiej Rachuby - połączenie 260-dniowego kalendarza
religijnego i 365-dniowego kalendarza świeckiego - sprawia wrażenie, jakby
zapoczątkowano go w 235 roku p.n.e., którą to datę proponował już w 1930 roku
Teeple, ale która została odrzucona przez Thompsona.
Mając świadomość, że niezależnie doszedł do tego samego wniosku co wcześniejszy
naukowiec, którego Thompson wychwalał za matematyczny  geniusz" przy innej okazji,
autor użył komputera, by  cofnąć" oba kalendarze do punktu startowego. W przypadku
kalendarza świeckiego oznaczało to, że dzień znany Majom jako  0 Pop" powinien
przypaść na letnie przesilenie, natomiast w przypadku kalendarza religijnego dzień  /
/wir" powinien przypaść na 13 sierpnia. W wyniku tej operacji autor wykazał, że świecki
kalendarz rozpoczął się prawdopodobnie 21 czerwca 1323 roku p.n.e., a religijny - 13
sierpnia 1358 roku p.n.e.
Co ważne, obie daty zgadzają się całkowicie z wynikami badań węglem radioak-
tywnym, przeprowadzonych w rejonie Ocós na południe od Izapa oraz z rejonu San
Lorenzo w stanie Veracruz, przypuszczalnie jednego z pierwszych miast Olmeków, w
których  zadomowiły się" kalendarze. Gdyby Izapa było tylko miejscem narodzin
mezoamerykańskich kalendarzy, wystarczyłoby to, by uznać je za główny ośrodek
kulturalny Olmeków. Jednak co najmniej na jednym jeszcze polu wiedzy Izapa przoduje
w olmeckiej nauce - chodzi mianowicie o ziemski magnetyzm. Przez jakiś czas
badacze sądzili, że Majowie go znali, najwyraz
niej stosując go do ustawiania swoich
budowli w głównych ośrodkach ceremonialnych.
Potem, w 1973 roku, Coe odkrył niewielką sztabkę wypolerowanego hematytu w San
Lorenzo i uznał, że mogła służyć jako część kompasu. Znaleziono ją w warstwie da-
towanej na około 1000 roku p.n.e., co sugeruje, że Olmekowie wiedzieli o magnety-
zmie ziemskim prawie na 1000 lat przed Chińczykami. Jednak podczas prac polowych
w Izapa w styczniu 1975 roku autor znalazł dowody, że mieszkańcy tego miasta nie
tylko znali magnetyzm, ale także kojarzyli go z instynktem odnajdywania drogi przez
żółwie morskie. Taki wniosek wynika z faktu, że około 30 metrów na południowy
wschód od głównej piramidy znaleziono dużą rzez
bę głowy żółwia, wykonaną z bazaltu
bogatego w magnetyczne żelazo i wykończoną z taką precyzją, że wszystkie
magnetyczne linie siły zbiegają się na pysku żółwia. Chociaż w Izapa nie znaleziono
więcej magnetycznych kamieni, są tam przynajmniej dwa inne wizerunki żółwia.
Jednym z nich jest rzez
ba niedaleko wschodniej ściany głównej piramidy, mająca
kształt odwróconej żółwiowej skorupy, która - napełniona wodą podczas pory
deszczowej - mogła stanowić pozbawioną tarcia powierzchnię, na której unosiłaby się
swobodnie igła magnetytowa. Drugim jest wielki ołtarz w formie żółwia na zachodnim
końcu ceremonialnego boiska, na którego północnej ścianie znajduje się płaskorzez
ba
brodatego mężczyzny stojącego w łodzi unoszącej się na falach. O tym, że Izapanie
byli żeglarzami i przez długi czas utrzymywali stosunkowo regularne kontakty z
miejscami tak odległymi jak Ekwador, świadczą podobieństwa ceramiki znajdowanej w [ Pobierz całość w formacie PDF ]